GINE KONAAKIRI

Ñalnde hoyrebiir 24 lewru Yarkomaa hitaande 2020


Balɗe tati capanɗe tati qiimaaɓe ko kawrii he lajal he nder leydi Gine ndenndaandi noddirteendi ngenndi potal. Caggal ɗii suɓngooji jawtiɗi, gila ñalnde dewo 8 lewru Yarkomaa htnd 2020 leydi ndi deeƴaani maayɗeeli kaantorinɗe njokki waɗde he Gine. Laamu tooñanngeeji mawɗi, ɗi ngalaa hujjaaji baɗɗii ɗi dewnaaɗi he penaale kaantorinɗe. Ngo suɓngo maa won teskinngo he nder leydi Gine; caggal nde Alasn Abdrahmaani watara bayini maa tawtere suɓngooji payɗi arde ñalnde capanɗe tati lewru Yarkomaa 2020", toon to Koddiwaar warngooji kaantorinɗe ine njokki waɗde. 

Ndi ngenndi hannde woni ko he kaaya-mbeeya mawɗo, caggal kay nde laamu leydi ndi ƴetti fetelaaji ine fella ɓesngu ndi tawii ko he yamiroore gardiiɗo leydi ndi he jaagorɗe mum. Caggal nde pedle daraniiɗe jojjanɗe aadee ine kucciti heen ine ndaara ko aldaa he kartagol (kajagol). CEDEAO mbele ko fedde daraniinde ɓamtaare afrik bannge hiirnaange ekn? Jaabtawol mum: ɓe ngonaa daraniiɓe ɓamtaare afrik he ngoƴaaji renndo mum, caggal kay nde Makki Sal hoyreejo mawɗo leydi Senegaal he jaagorɗe mum alaa mo ina dilla he ndillere ngam hartaade Alfaa Konnde he ɗii warngooji kaantorinɗe ɗi o waɗata he nder leydi Gine; ko noon Muhammed Buhari he dentaangal jaagorɗe mum'en ine kuufi penaale jojjuɗe haaleede ngam riiwtude ɗum'en kono hay gooto haalata ngam riiwtude ɗum'en. Mbele afrik sokli ko warooɓe walla ko laamotooɓe ngartira goongaaji dooldoole lelnanooɗe he ngenndiiji mum'en. Mebel ko sariyaaji kitaale 1945 he warngooji kaantorinɗi ngam yiylaade ɗii sariyaaji bardanooɗi ɓesnguuji leydi haa hannde ɓe njoɓaaka hakkeeji maɓɓe. So jom goonga riiwaama ha to ɗuhorde mum, o hoolkisaama mbele wonaa halfinaaɓe kisal leydi njogitii ndeen ɗoon hoolkisere? Jaabtawol ngol: aaha kay ko kamɓe tigi kaani jaabtinde mo he ndeen ɗoon hoolkisere. 


Tawde en ngalaa doole ngam riiwtirde ɗeen penaale he jeese laamɓe men, so en kaali ɓe palkisto ɗum, he teeŋtinirde ɗoon penaale battaaɗe goonga; cuuɗi kurumaaji dottiraaɗi ñaamgolle en wonaa ñaamwalli en. Ɓeen kurumaa en ñaawirta ko penaale dottaaɗe ndottiraa ngam weleede dottooɓe, tawde dottoowo o he dottanteeɗe o fof ndenti maalde he baɗboniyakaagal. Diisodoosɗiyankooɓe ndenti he maɓɓe jamirooje kaantorinɗe; diisodoosɗeeɓe kaanno ɗoftaade kuule leydi tawde so diisnondira ngal arii ko kamɓe ndiisnondirta he ngoon yeeso. Ko kamɓe nih mbiyeten ngoni to suudu kurumaaji he ñaawirɗe laamdadiiɓe. Afrik en mbaawa ɓamtaade tawa dadiiɓe ine ngondi he laamɗo leydi penaale jerƴooje leydi he mbanaandiri, walla nih mbiyen ndufndufaldi. So wojere haangaama safrata ɗum powal (fowru) dental afrikyankeewal he ndi mbaydi (CEDEAO) holi darnde maɓɓe he afrik sobwonaa kelu maamaaje biltatnooɗe he mbaydi ɓamtaare; ɓe ndartorii ko laamu-hoyre-leydaagu he ndufƴiiƴamaagu ekn. He wirnude ɓeen laŋkinooɓe he coɓoƴji mum'en ine ndiisnondiratnoo he nguurndam renndo mum'en; hannde o kulhuli naatti laamu-hoyre-leydaagu artiri ñamambi ŋeeftaaɗi haa heddi gurel-dimel. Ɗo laamu heɗondirtaa he ɓesngu mum ha faama holi yiɗde maɓɓe, he yeewtitde he maɓɓe ngam gostondiral miijooji. Teeŋti noon he ɗaɓbitirde ɓe ndeeƴre "en mbaɗiino winndannde ngam sifaade geɗe gaddooje jam he nder renndo, ndeeɗo winndannde en njuutnotaako heen". Laamu leydi foti ko wonde deeƴɗo hakkille gartiroowo jam saatu nde fitina waɗi he leydi, teeŋti he salaade kanko hoyre makko ko ena jibina fitina he nder leydi makko. 


Hoyreejo mawɗo leydi, geɗe ɗo o waɗata ha jibina caɗeele leydi: waylude kuule leydi tawii ndeen ɓamtaare jojjanaani leydi ndi, ɓuri jojjande ko kanko hoyre makko, ƴettude penaale mawɗe he nder leydi waɗta ɗum goongaaji ɗi ndewaani laawol saka nih laawɗinee he nder doosgal leydi (lesdi) wambude laamu he warngooji kaantorinɗi he teettirde jeyleyɗeele gaatanteeje ɗe ngannduɗaa ko gila he gadane leydi ɗeen ko jeyi ngenndi ngonno. Dadiiɓe halfinaaɓe kisal leydi, he halfinaaɓe ñaawooje leydi he dadiiɓe halfinaaɓe kisal leydi he mbaydi kuuɓtodinndi gooto he maɓɓe fof ine waɗi ko reenna ko jiida he goɗɗo o waɗde hay gooto he maɓɓe fotaani taccude kuulal ngal ngannduɗaa maabiraningal ko ngal ɓiyi leydi tawii wonaa asli kuulal ngal ine yottii oon ɓiyleydanke. Ko wayno Senegaal Mali Gine hay sinndo kuule lelannooka ngam haɗde laamɗo jeyeede he suɓngo tatoɓo ɗuum wonaa aada leyɗeele ɗe, kala nde laamɗo gannginiiɗo laabi tati leydi ndi yiɗataa o jeyee he suɓngooji payɗi arde, oon laamɗo haani ko joƴƴinde Gannginorde nde so wonaa ɗuum maa jibin fitina. Laamɗo leydi fotaani waɗde Gannginorde nde galle baaba sibu nde wonaa Gannginorde galle baaba. Nde wonani ko kala ɓiyi leydanke.

Kuɗol Ngenndiyanke Joob
Afrikyanke

Commentaires

Posts les plus consultés de ce blog

Daaka Mantes la jolie

Tiitoonde: Taare Allah.

Yimre, Aamadu Bah dawriyanke SEN