MACCUNGAAGU KO TOOÑANNGE

Ñalnde Mawnde 22 lewru Jolal hitaande 2019

Ndee winndannde mbiɗa ɗaminii maa wood ɓe nde jaytii haa tina no moƴƴi. Kono so yehii haa o janngi nde no moƴƴi mbiɗa ɗaminii maa o faam tigi ko woni goonga o. Ko ardii fof en njuutnotaako e sifaa ndee winndannde jogornde winndeede. Ko ardii fof winndi ndee winndannde ko musiɗɗo mon Ngenndiyanke Joob jeyaaɗo cuuɗi men Rabat hoɗngo e diiwaan Madiina Gunaas; wuro men teddungo ngo, hono Madiina Gunaas, wuro ceerno Seek siraaji diini, seek Alh Muhammadu Saydu Bah mo Madiina Gunaas.

woni sabaabu ndee winndannde ko sahaa fof dille wootore e kinɗe fulɓe ine haale ngam yiɗde feññinde ndeen hinnde maccuɓe. Haa hannde njiyaagu ine heddii e leñol ngol. (Maccuɗo teelal, maccuɓe keewal)” ko ardii fof holko firti maccuɗo ɗo ko laaɓndal? Mbele ko maccuɗo mo Geno haalata o walla komo yimɓe kaalata o, ɗo ko laaɓndal? Ndee winndannde en njiɗaa joopaade to senngo diine. Ɗacciden e oon fannu Jalaalidiini Bah e Gelongal Bah en. Njiɗɗen joopaade koto senngo pinal fulɓe; ko ardii fof kinɗe sappo fulɓe ɗe kala heen hinnde haalata ko meccal mum, haa heddii hinnde wootere nde woni hinnde (maccuɓe)" so tawii kinɗe keddiiɗe ɗe fof kala heen hinndd ine jogii innde gollal mum, Yeru pullo labbo ko cehoowo lekɗe ɓirdude, boɓi e unduɗe e laroɗe ekn. Pullo gaynaako ko pullo dewɗo e nay mum ine ayna. Tooroodo ko dewɗo e defte diine ekn. Pullo sakke oon ko caccoowo laɓɓe jasiije, ekn. Pullo baylo oon ko bayloowo, ƴetta jawo waɗta ɗum feggere walla ƴetta jawo waɗta ɗum kootone ekn. Pullo jaawanndo o ko desndaaɗo sirluuji leñol ekn. Pullo bammbaaɗo oon ko ñeeño kalfinaaɗo njaru segelaare, poy daartooɓe golwole fulɓe hanki ekn. Pullo maabo oon ko cañoowo gude kosiije mawɗe, goodnooɗe hanki nattuɗe woodde hannde ekn. Pullo gawlo ko gaskinoowo hakkunde leñƴi haa njiitondira nganndondira gooto fof yiyta banndum ekn. Pullo sarif ko hinnde hesere naattunde e leñol fulɓe ngol ko ɓooyaani, ɓeen ko sarifaaɓe nanngooɓe hadaaya ekn. Jooni so tawii en ngarii e hinnde maccuɓe nde kamɓe ne holi gollal maɓɓe ngal ɓe keerori e nder renndo maɓɓe, ɗo ko laaɓndal?

Jaabtawol am heen miin NG Joob

Waɗnoo maccungaagu ko ɓuram ndoolaagu alaa ko ɓuri muusde, e hulɓinaade so wonaa aan ka nanngaaɗo maccuɗo, nde innde walla yannge waɗi fof nelaneɗa yaa ar saɗa hirsa aɗa hutta ! Tawii alaa ko kirsirɗaa ngool dammuwol so wonaa ka jaggiraaɗo maccuɗo majjuɗo aɗa hutta a anndaa ka jogorɗo huttoyeede ñalawma darnga ! A nanii ɓe mbiyi-maa a fotaani humde dewgal, a fotaani wonde almaami jumaa, sa maayi a ronetaake, firti aan ka dammuwol. Tawii oon biyɗoma ka maccuɗo o so o maayi ko aan asanta-mo ngaska makko haa ka luggiɗa nanngaamo mbaɗaamo nder ngaska to ngiraamo toon sa gaynii mbiyaamo yoo Geno yurmo yaafo o maccuɗo Allah. Kono sa ƴeewi nde o wuuri nde a suusa wiyde mo ko o maccuɗo. Yeru goɗɗo o, so tawii Seydinaa bilaali ko o maccuɗo o wonno; ndeen dey-ne o rimɗinaa-ma haa o rimɗi, sibu Nulaaɗo Allah wiyi s.w.s a rimɗinaa-ma. Holko addi ndimaagu makko ngu ko wonnoode mo ɓuranooɗo doole. Holko addunoo Manna Ja-oogo tonnjo taaga termes, haa yottii laamu Satigiiɓe ko ɓuram ndoolaagu tan goɗɗum fof ala. So tawii pulaagu ronkii heɓande ma hinnde tawde ka ɓuranooɗo doole jooni a heɓii jeytaare ma laaɓnde a nattii jeyeede e ɓureede doole yoɓe mbiye pullo, tawde leñol ngol ko fulɓe. Tawde hay sinndo a woniino maccuɗo ɓuraaɗo doole haɗataa ka pullo jeyaaɗo e leñol fulɓe. Hay gooto waawa wiyde oon maccuɗo ɓuraaɗo doole wonaa pullo tawde ko fulfulde o haalata; tawde ɓiɗɓe mon aɓe nehatnoo haa ɓe mawna ɓe nduttoo ɓe mbaɗa ɗum taara, baɗɗo ɓiye taara kay ronkataa resde ɓiye. Mbiɗa yiɗi gundo mi yiɗaa ñeekam mum ko fenaande. Banndiraaɓe fulɓe maccungaagu ko ɓuram ndoolaagu tan goɗɗum fof woodaani. So tawii en ngartii e maccuɗo mo Allah haalata o, oon maccuɗo, sa teskiima ko alkule tati muume ngoni ɗoon walla ɗiɗi (mccɗ) alkulal m ko malaaɗo, alkulal c, ɗo en luɓoto alkula ɗ ngam mbaawen dañde helmere timmunde yeru : c ɗaccitaama, alkulal ɗ  firti ɗeɗɗanooɗo, sibu eɗen nganndi nde o jaggaande o ɗeɗɗaama o fiyaama, o rifaama leydi ngulndi; kono ɗuum fof e wayde noon addanaani-mo woppude diine lislaam. En tuugnaaki ngam nawtude Seydinaa Bilaali e leñol fulɓe, sibu kanko ko o ecoppinaajo. Sibu konngol maccuɗo ngol hay sinndo o fuɗɗaani ngol, ngool konngol ine jaaɓi e makko. Ngol ɓuri jaalaade ko e yonta makko. M ko malal, a ko Allah, c cahodinɗo, ɗ ko ɗeɗɗanooɗo, o ko ommbodirde e fiyaaku Nulaaɗo Allah s.w.s o arii omo hisi, omo hisni, o wona kisɗo o yaha kisɗo, waɗde en paami maccuɗo mo Geno haalata o ko o maccuɗo kisɗo. Ko ɓuri hulɓinaade e renndo men ɗo neɗɗo wiyata kaari en ko maccuɓe amen, kankone holi mo o woni maccuɗo mum? Kanko o halfiima, kankone holi kaliifa makko to woni? Maccungaagu hanki ko ɓuram ndoolaagu tan, wonaa diine wonaa hay batte. Maccuɓe : ñamminoowo ma, jarnoowo ma, koltinoowo ma, jurmotooɗo ma, ñawnoowo ma, ruttoo sellin-ma, ruttoo rokkumaa ngalu e kisal ko oon woni kaliifa ma, nganndee on ngalaa kaliifa ko wonaa Geno tedduɗo toowɗo o. On ngalaa kaliifa ko wonaa Geno toowɗo o. Ɓaawo ɗuum heddiiɓe ɓe, hay gooto wonaa kaliifa mon, ko Allah tan woni kaliifa mon gooto toowɗo o. Caloɗee wiyeede maccuɗo ngam waɗteede burgal e nder renndo men. 

Banndiraaɓe musiɗɓe tedduɓe, ɓiɗɓe fulɓe, mbiɗa sikki ndee winndannde wonanii en saggitorde heeriinde